Yasal Stajyer Maaşı Ne Kadar?

Yasal stajyer maaşının ne kadar olduğu, nasıl hesaplandığı ve zorunlu olup olmadığına ilişkin hem işverenlerin hem de öğrencilerin merak ettiği pek çok konu var. Ayrıntılara girmeden önce staj nedir, kısaca değinelim.

Staj kavramı Türk Dil Kurumu’na göre; “herhangi bir meslek edinecek olan kimsenin geçirdiği uygulamalı öğrenme dönemi” ya da “bir kimsenin meslek bilgisini artırmak için bir kurumun, bir veya birçok bölümünde çalışarak geçirdiği dönem” olarak tanımlanıyor. Günümüzde staj uygulamaları; eğitim-öğretim yaşam  çerçevesinde öğrencilerin mesleki bilgi, beceri, tutum ve davranışlarını ilerletmelerinde , iş hayatına adapte olabilmeleri gerçek üretim ve hizmet ortamında yetişmeleri adına büyük bir  önem taşımaktadır. Öğrenciler staj yaparak aktif iş hayatına başlamadan önce işin gerçek doğasını görme, iş yaşamındaki farklılıkları tanıma, misyon belirleme ve geleceğe hazırlanma imkanı buluyor.

Stajyer maaşı nedir?

Stajyerlik öğrenciler için kariyer seçiminde önemli bir dönüm noktası. Staj dönemi ne kadar verimli geçerse iş hayatına adapte olmak da bir o kadar kolay oluyor. Genellikle Üniversite, meslek lisesi ve meslek yüksek okulu öğrencileri eğitim hayatlarında öğrendikleri  teorik bilgileri pratiğe dökmek ve deneyim elde etmek  için bir iş yerinde yarı zamanlı ya da tam zamanlı çalışıyor. Bu çalışmaları karşılığında da 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu kapsamına göre kendilerine “stajyer maaşı” adı altında belirli bir ücret ödeniyor.

İlgili kanunun “Ücret ve Sosyal Güvenlik” başlıklı 25. maddesinden de anlaşılacağı üzere, staj süresince işverenlerin öğrencilere maaş ödemesi zorunlu tutuluyor.

“Aday çırak ve çıraklar ile işletmelerde mesleki eğitim gören, staj veya tamamlayıcı eğitime devam eden öğrencilere işletmeler (iş yerleri) tarafından ücret ödenmesi zorunludur.” 

Öte yandan şirkette çalışan kişi sayısına göre stajyer maaşlarına devlet desteği de veriliyor. Buna göre;

220’den az kişi çalıştıran şirketlerde stajyere ödenecek asgari tutarın 2/3’ü, 
20 ve üzeri çalışanı olan şirketlerde ise stajyere ödenecek asgari tutarın 1/3’ü devlet tarafından karşılanıyor.  

Bunun dışında mesleki eğitim merkezi öğrencilerine ödenecek maaşın tamamına devlet desteği uygulanıyor. Staj zorunluluğu olmayan öğrenciler için şirketlere devlet katkısı yapılmıyor. Ancak yine de bu öğrencilere stajyer maaşlarının ödenmesi gerekiyor. Diğer eğitim kurumları ile okullarda öğrenim gören ve dönem boyunca staj yapacak öğrencilere verilecek devlet desteği oranları ise şirketteki çalışan sayısına göre belirleniyor.

Stajyer maaşı hesaplama

Stajyer maaşı asgari ücretin %30 ile çarpılmasıyla bulunur.

Hesaplama yapılırken o dönem içerisinde geçerli olan net asgari ücret esas alınmaktadır.  Yasaya göre; iş yerlerinde mesleki eğitim gören, staj ya da tamamlayıcı eğitime devam eden öğrencilere yapılacak ödemeler asgari ücretin yüzde 30’undan; kalfalık yeterliliğini kazanan mesleki eğitim merkezi 12. sınıf öğrencilerine yapılacak ödemeler ise asgari ücretin yüzde 50’sinden düşük olmamaktadır. Lise ve üniversite öğrencilerine verilen stajyer maaşı, asgari ücret ile aynı oranda yükseliyor. Karar verilen ücret  bir stajyere ödenebilecek minimum tutar olup, işveren dilerse  bu tutardan daha yüksek bir ücret de ödeyebilir. 

Ayrıca belirtmek isteriz ki, stajyer maaşı hesaplanırken asgari geçim indirimi (AGİ) dahil edilmiyor. Çünkü asgari geçim indirimi, çalışanlara vergisel açıdan tanınan ek bir avantaj yani aslında stajyer maaşıyla bir ilgisi bulunmuyor.

Stajyer maaşı her takvim yılının başında artan asgari ücret nedeniyle her yıl güncelleniyor. Asgari ücrete yapılan zamla birlikte 2023’te en düşük stajyer maaşının 1.650 TL’den 2.550 TL’ye yükseldiğini söyleyebiliriz.

Stajyerlere maaş zorunlu mu?

Staj türleri, zorunlu ve isteğe bağlı (gönüllü) olarak ikiye ayrılıyor. Zorunlu stajlar; okul tarafından yaptırılan, not sistemine dahil edilen ve sigortalılığı yine okul tarafından desteklenen stajları kapsıyor. Bu gruptaki öğrenciler okudukları bölüm veya mesleğin bir gereği olarak belirlenen dönem aralığında zorunlu olarak staj yapıyor. Gönüllü stajların ise okulların zorunlu kılmadığı ve not bazında değerlendirilmeyen stajları kapsadığını söyleyebiliriz. Bu gruptaki öğrenciler ise daha çok meslek öğrenmek, tatil günlerini değerlendirmek ve tecrübe edinmek amacıyla staj yapıyor.

Zorunlu staj yapan ancak 3308 sayılı kanun kapsamına girmeyen ve mesleki olarak eğitim görmeyen öğrencilere maaş verme zorunluluğu bulunmuyor. Eğer iş yeri maaş ödemek isterse stajyerin alacağı ücretten Gelir Vergisi ve Damga Vergisi’nin kesilmesi gerekiyor. Bu durum yalnıza teknik eğitim veren yükseköğretim kurumları için farklılık gösteriyor. Bu okullarda okuyan öğrencilere staj yapmaları durumunda , yirmi veya daha fazla çalışanı olan iş yerleri tarafından en az, aylık net asgari ücretin %30’u; yirmi kişiden daha az çalışanı olan iş yerleri ise en az, aylık net asgari ücretin %15’i kadar ücret ödemesi gerekmektedir.  Ayrıca bu kişiler için vergi kesintisi yapılmıyor. Belirlenen ücretlerin asgari ücretin %30’unu aşması durumunda ise aşan kısımlar vergiye tabi tutuluyor. Gönüllü stajyerlere ise normal çalışan statüsünde bakıldığı için en az asgari ücret ödenmesi gerekiyor.

Zorunlu staj yapan öğrencilere verilen stajyer maaşından herhangi bir kesinti yapılmıyor. Buna karşın gönüllü stajyerlerin almış olduğu maaş tüm yasal kesintilere uğruyor. Hafta tatili, resmi tatil veya yarıyıl tatil dönemlerinde, tatile denk gelen süreler için de herhangi bir kesinti uygulanmıyor. Yalnızca mazeret ya da hastalık izni gibi nedenlerle staja gidemeyen öğrencilerin maaşları eksik ödeniyor.

Stajyer için SGK belge kodu nedir?

Stajyer sigortası, öğrencinin staj yapacağı iş yerinde olası hastalık ve kazalara karşı korunması amacıyla yapılıyor. Kişinin çalışmaya başlamadan önce mutlaka sigorta girişinin yapılmış olması gerekiyor. Staj süresinin bitmesiyle sigorta kapsamı da sona eriyor.

Meslek lisesi ve meslek yüksek okulu öğrencilerinin mezun olabilmesi için şart koşulan zorunlu stajda SGK işe giriş bildirgesi okul tarafından “19” sigortalılık kodu ile yapılırken, gönüllü stajlarda ise kayıt dışı işçi çalıştırılamadığından SGK işe giriş bildirgesi işveren tarafından “1” yani tüm sigorta kollarına tabi sigortalılık kodu ile yapılıyor. Ek olarak teknik uygulama gerektiren lisans bölümü öğrencilerinin stajyer sigortasının da yine okul tarafından yapıldığını belirtelim.

Stajyerlerin işten ayrılış bildirgesi hazırlanırken de genellikle  “05-Belirli İş Sözleşmesinin Sona Ermesi”, “18-İşin Sona Ermesi” ve “22-Diğer Nedenler” olmak üzere üç farklı kod kullanılıyor.

Stajyerlere yemek ücreti vermek zorunlu mu?

Stajını kamu kurumlarında yapan öğrenciler, yemek yardımından ücretsiz yararlanabiliyor. Yanı sıra, Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği’nde yapılan düzenlemeye göre; hastanelerde staj yapan öğrenciler -staj yaptıkları günlerle sınırlı olmak üzere- yemek servisinden ücretsiz faydalanabiliyor.