Stopaj Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Stopaj, aslında pek çok alanda karşımıza çıkan bir kavram. Personele yapılan maaş ödemelerinde, iş yeri kira ödemelerinde ve hizmet karşılığında kazanç elde ederken stopaj kavramı ile karşılaşmak mümkün. Çünkü stopaj, aslında herhangi bir şekilde gelir elde eden herkesi ilgilendiren bir konu. “Peki, stopaj nedir?” diye merak ediyorsanız tüm detayları ile stopaj kavramını incelemeye başlayalım.

Stopaj Nedir?

“Bir kimseye kazanç ve gelir sağlayan diğer kimsenin kazanç ve geliri üzerinden vergi keserek vergi dairesine yatırılması.” olarak tanımlanan stopaj, kaynakta kesinti anlamına gelen vergi türüdür. Ancak stopaj vergisi, diğer vergilere göre farklı bir yapıya sahip olması ile dikkat çeker. Çünkü vergi sisteminde mükelleflerin vergi ödemesi, beyana dayalıdır. Yani kişi veya kurumlar, vergiye tabi herhangi bir işlem yaptıklarında bu işlem türü ve tutarına göre devletin belirlediği vergi oranlarını dikkate alarak vergi hesaplaması yapar ve beyanda bulunur. Bu beyan üzerine vergi ödemesi yapılır.

Ancak stopaj vergisinin ödemeleri, vergi matrahı üzerinden değil, doğrudan gelir kaynağından yapılır. Geliri elde eden kişi veya kuruma, ödeme yapılmadan önce stopaj vergisi kesilir. Böylece vergi tahsilatı daha kolay ve hızlı hale getirilerek vergi ödemelerinde oluşabilecek aksaklıkların önüne geçilir.

Hangi Gelirlerden Stopaj Kesintisi Yapılır?

Gelir ve kurumlar vergisine tabi olan kazançlar üzerinden stopaj kesintisi yapılır. Stopaj kesintisi yapılacak gelirlerin detayları ise Gelir Vergisi Kanunu’nun 64. maddesinde, ayrıca Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 15. ve 30. maddesinde açıklanır. Gelir kaynağından kesilen vergi tutarı ise kazanç türüne bağlı olarak devletin belirlediği stopaj oranına göre belirlenir.

Kanunlarda da yer alan ve stopaj kesintisi yapılan gelirleri ise genel olarak şu şekilde sıralayabiliriz:

• İş yeri kira ödemeleri
• Çalışanlara yapılan maaş ödemeleri (Gelir vergisi)
• Serbest meslek ödemeleri
• Kâr payları
• Gider pusulaları
• Mevduat faizleri

Stopaj Oranları Nelerdir?

Stopaj hesabını doğru bir şekilde yapabilmek için Gelir Vergisi Kanunu kapsamında belirlenen güncel stopaj oranları dikkate alınmalıdır. Ödeme türlerine göre 2023 yılındaki bazı stopaj oranları ise şu şekildedir:

Not: Tabloda belirli stopaj oranları paylaşılmış ve kanunda yer alan maddelerin anlaşılması açısından bazı alanlar kısaltılmıştır. Stopaj ödemelerinden önce mutlaka Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanunu’na ek olarak güncel kararnamelerin incelenmesi gereklidir.

Tüm bu stopaj oranlarına ek olarak maaş ödemelerinde yapılan stopaj kesintisi için ücretin girdiği gelir dilimine bakmak gerekir. Çünkü maaştan kesilen stopaj oranı, yer aldığı vergi dilimine göre %15 ile %40 arasında değişir. Gelir dilimlerine göre uygulanan vergi oranlarını da aşağıdaki tablodan inceleyebilirsiniz:

Personel adına ödenen stopaj vergisi (Gelir vergisi), görüldüğü gibi ücrete göre değişir. Stopaj tutarını hesaplamak için de brüt ücret üzerinden SGK işçi payı ve istisnaların çıkarılması gerekir.

Stopaj Nasıl Hesaplanır?

Stopaj hesaplama yaparken dikkat edilmesi gereken, ödenecek ücretin türü ve bu ücrete belirlenen stopaj oranıdır. Çünkü stopaj oranlarında da görüldüğü gibi her ödemenin stopaj oranı farklı olabilir. Kira stopajı ile çalışanın maaşından alınacak stopaj vergisi farklı olacağı için hesaplama yaparken öncelikle güncel stopaj oranlarını incelemekte fayda var.

Kazancın türüne göre stopaj oranı belirlendikten sonra stopaj ödemelerini hesaplamak için de her zaman brüt ücret üzerinden tutar hesaplanır.

Kira Stopajı Hesaplama

Oranları ve hesaplama detaylarını incelediğimize göre şimdi, stopaj hesaplamasını örnekler ile daha anlaşılır hale getirebiliriz. İlk olarak kira stopaj hesaplamayı ele alalım.

Kira stopajı hesaplamak için kira bedelinin brüt ücret olarak belirlenmesi gerekli. Diyelim ki bir iş yerinin kirası brüt olarak 15.000 TL. Buna göre kiracının ödemesi gereken stopaj vergisi, kira ödemelerinde uygulanan %20 stopaj oranına göre stopaj vergisi 3.000 TL ve ödenecek net kira tutarı 12.000 TL olur.

Ancak eğer kira bedeli net ücret olarak belirlenirse öncelikle bu tutarın brüt karşılığını hesaplamalısınız. Bunun için net kira bedelini 0,80’e bölmelisiniz. Örneğin net kira bedeli 20.000 TL olan bir yeri ele alalım.

Brüt kira bedeli: 20.000 TL/0,80= 25.000 TL olarak hesaplanır.

Bu yerin brüt kira bedeline göre kira stopajı da 5.000 TL olur.

Maaş Ödemelerinde Stopaj Hesaplama

Maaş ödemeleri üzerinden ödenecek stopaj (Gelir vergisi) belirlenirken de yine brüt ücret dikkate alınır. Ancak burada önemli nokta, stopaj (Gelir vergisi) hesaplamadan önce brüt maaş üzerinden sigorta priminin de brüt ücretten çıkarılmasıdır. Sigorta primi oranları hakkında detaylı bilgi almak için “Sigorta Primi Nedir? ” yazımızı okuyabilirsiniz. Brüt maaştan sigorta primi çıkarıldıktan sonra belirlenen tutarın stopaj (Gelir vergisi) kesintisini bulmak için gelir dilimlerine göre vergi oranlarına dikkat etmelisiniz.

Örneğin ocak ayı brüt maaşından SGK kesintisi yapıldıktan sonra maaşı 30.000 TL olan bir çalışanın maaşına uygulanacak stopaj oranı da %15’dir. Buna göre stopaj kesintisi 4.500 TL olur.

Personel ücretinden kesilen stopaj vergisinin (Gelir vergisi) ödeme yükümlülüğü ise işverene aittir. Çünkü stopaj (Gelir vergisi), doğrudan gelir kaynağından kesildiği, bir diğer ifade ile kaynakta kesinti olduğundan dolayı ödemesi işveren tarafından yapılır.

Kısacası stopaj (gelir vergisi) , bir çalışanın giderleri arasında yer alan bir kalemdir. Çalışanlara yönelik tüm gider kalemlerini öğrenmek ve bir çalışanın maliyetini hesaplamak isterseniz “Bir İşçinin İşverene Maliyeti” yazımızı okuyabilirsiniz.